ทำไมต้อง "โยเดีย" เมื่อ กรุงอยุธยา หมายถึง เมืองที่ไม่มีวันแพ้

#โยเดีย
เพิ่งได้ชมสารคดีที่น่าสนใจ บอกที่มาของชื่อ กรุงอยุธยา (หรืออโยธยา) ว่า มีรากศัพท์มาจากคำว่า อยุทธ หมายถึง (ใครๆ ก็) สู้ไม่ได้ ในแง่ของชื่อเมือง กรุงศรีอยุธยา จึงแปลว่า เมืองที่ไม่มีใครสู้ได้ ไม่อาจเอาชนะได้ หรือเมืองที่ไม่มีวันแพ้
ดังนั้น การเรียกชื่อ อยุธยา สั้นๆ ว่า ยุธยา จึงเป็นการทำให้ความหมายผิดไปอย่างมหันต์ เพราะเมื่อตัด อ ออกไป ก็กลายเป็นคำตรงกันข้าม คือ เมืองที่ถูกเอาชนะ หรือเมืองที่แพ้ เมืองของคนแพ้   

และเมื่อย้อนไปในอดีต เมื่อพม่ามาทำสงครามกับอยุธยา ก็ใช้วิธีการตัด อ ออกจาก อโยธยา เพื่อเป็นเคล็ด ให้มีความหมายว่า ยุทธ หรือ สู้ได้ เอาชนะได้ การที่พม่าเรียก กรุงศรีอยุธยา ว่า "โยธยา" แล้วเสียงก็กร่อนมาเป็น โยธิยา-โยดิยา สู่ "โยเดีย" ในที่สุดนั้น จริงๆ แล้ว เป็นการกล่าวขานในทางที่ไม่ดี ก็ให้แปลกใจที่มีผู้บอกว่า ศึกษาประวัติศาสตร์ และเทิดทูนกรุงศรีอยุธยา แต่มีเพลงประกอบเป็น "โยเดีย"

อย่างไรก็ตาม เมื่อได้ตามอ่านหนังสือเพิ่มเติม ก็ได้ความว่า เมื่อครั้นพม่ากวาดต้อนคนจากกรุงศรีอยุธยาไปในคราวเสียกรุงครั้งที่ 2 นั้น หลายคนที่ไปตั้งหลักปักฐานใหม่ในพม่า เป็นผู้มีวิชาความรู้ เก่งในหลายๆ ด้าน ทั้งการทำอาหารชาววัง การสร้างสถาปัตยกรรม และงานฝีมือต่างๆ ทำให้มีการกล่าวกันในหมู่พม่าว่า ช่างโยเดีย หรืออะไรก็ตาม จากโยเดีย ถือเป็นของดี ทำให้การพูดถึงโยเดีย กลายเป็นความหมายถึงสุดยอดช่างฝีมือในสารพัดด้าน ใครได้ชม ชิม หรือมีประสบการณ์ใดๆ จากโยเดีย ก็จะถึอว่าได้พบสิ่งที่มีค่าสุดยอดจากกลุ่มคนที่ถูกกวาดต้อนมาจากอยุธยา

อย่างไรก็ตาม เมื่อมองไปถึงรากศัพท์ ก็ไม่ค่อยเห็นด้วยอยู่ดี ที่ผู้รู้ประวัติศาสตร์บางท่าน ชื่นชมกับคำว่า "โยเดีย" ที่หมายถึง เมืองของคนแพ้ ซึ่งเท่ากับเป็นการเรียกขานที่ "ข่ม" เมืองหลวงเก่าของตัวเอง รวมถึงคำกร่อนว่า ยุทธยา ที่นิยมกันด้วย แม้ในความจริง อยุธยาจะพ่ายแพ้ ล่มสลาย แต่เราก็ยังอยากเรียกขานอย่างให้เกียรติ ว่า "กรุงศรีอยุธยา" อยู่นั่นเอง